Dorp in de Stad

We zijn in Spangen. En natuurlijk houdt Joke een meneer aan. De meneer is hier geboren en kondigt met enig misbaar aan dat hij hier ook zal sterven. Hij vertelt: "Laatst waren er mensen in huis en die riepen in koor dat ik hier zo geweldig woon. En dat is ook zo. Maar het is er wel op achteruit gegaan hier, dat wel." Ik vraag hem of hij hier met plezier heeft gewoond. "Ik woon hier nog" antwoordt hij snedig. Mijn collega's lachen.
We zijn op schoolreis, een reisje alleen voor docenten. Hier, dat is het 'Justus van Effen'-complex. Het dorp, want dat is het, is in 1921 gebouwd door Michiel Brinkman, de architect die samen met L.C. van der Vlugt de wereldberoemde Van Nelle fabriek ontwierp. Het dorp keert zich naar binnen, alle voordeuren zijn gericht op de grote binnenplaats. En in de hoogte is er een ongebruikelijk brede gaanderij. Brinkman wilde in de hem toebemeten ruimte meer huizen bouwen dan op de begane grond mogelijk was. En dus maakte hij, een volstrekt revolutionair idee, in de hoogte een tweede begane grond. De zwevende straat voor de huizen op de derde verdieping was zo breed dat twee bakkerskarren, met een lift omhoog getakeld, elkaar konden passeren. Nog steeds ogen ze verrassend breed. Het dorpskarakter werd voltooid door de gemeenschappelijke ruimte op de binnenplaats. Daar bevond zich de ketel voor de centrale verwarming, het badhuis, en de wasserij. Een geheel naar binnen gekeerd stuk stad. Een dorp. Geen auto te bekennen. Na grondige renovatie zou dit dorp wel eens aan een heel succesvolle tweede jeugd kunnen beginnen. (Met dank aan Gert Treurniet voor de foto)